News

เรียนรู้ภูมิปัญญาผญาอีสาน   อย่าได้ทำโตเพี้ยงหัวเพียง สะเหมออึ่ง มันหากเหลือแต่ฮ้อง ตายย้อนปากโต คำแปล อย่าทำตนเป็ฯคนหยิ่งยโสทำตัวพองเหมือนอึ่ง ซึ่งมีแต่เสียงร้อง ในที่สุดก็ตาย                  เพราะปากตนเอง การใช้ สอนให้เป็นคนสุภาพเรียบร้อย ไม่คุยโวโอ้อวด อย่าได้ตายเพราะปาก (เหมือนอึ่ง)                                            
Read more
  หวด เครื่องใช้ประจำครัวเรือนของคนอีสาน ภาชนะสำหรับนึ่งของ เช่น ข้าวเหนียว ผัก ถั่ว งา แต่นิยมนึ่งข้าวเหนียวมากกว่าอย่างอื่น โดยทั่วไปมักสานด้วยตอก รูปร่างคล้ายกรวย ก้นสอบปากผาย                         ผลิตภัณฑ์จักสาน งานหัตถกรรม มักใช้วัสดุที่มีในท้องถิ่น  เช่น กก หรือ ผือ ไม้ไผ่ มวยเป็นเครื่องจักสานชนิดหนึ่งทำด้วยไม้ไผ่ มีลักษณะเป็นรูปทรงกระบอก ส่วนบนกว้างส่วนล่างแคบลง กกและผือคือพืชที่ขึ้นตามป่าบุ่งป่าทามแต่ก่อนชาวบ้านจะฉีกเป็นเส้นเพื่อมัดของ ต่อมาด้วยฝีมือการจักสานที่มีอยู่ดั้งเดิม จึงได้เกิดเป็นผลิตภัณฑ์จักสานผือขึ้น หวดสานด้วยไม้ไผ่             
Read more
บุนสงน่าม หรือ บุญเดือนห้า   สงน่าม เขียนตามเสียงพูดของคนอีสาน ตามกับภาษาไทยว่า สรงน้ำ เป็นคำกริยา แปลว่า อาบน้ำ ซึ่งคำนี้ใช้แก่บรรพชิตและเจ้านาย เป็นคำที่มาจากภาษาเขมร           ฉะนั้น บุนสงน่าม จึงหมายถึง การทำบุญที่เอาน้ำอบน้ำหอม โปรดหรือไปสรงพระพุทธรูปพระภิกษุสงฆ์ และคนเฒ่าคนแก่ที่เราเคารพนับถือ มีพ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย เป็นต้น มูลเหตุที่ทำ เนื่องจากเดือนห้าถือว่าเป็นวันขึ้นปีใหม่ของชาวอีสารมาแต่โบราณ โดยจะถือเอาวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 5 เป็นวันเริ่มต้นการทำบุญ อย่างไรก็ตาม “ฮีตที่ 5 หรือ บุนเดือนห้า” นี้ก็คือ “บุญวันขึ้นปีใหม่ของชาวอีสานนั้นเอง” ซึ่งมีวันสำคัญ 3 วันดังนี้           
Read more
  ธุงผะเหวดอีสาน : พุทธศิลป์แห่งพลังศรัทธา                  หนังสือ “ธุงผะเหวดอีสาน : พุทธศิลป์แห่งพลังศรัทธา” จัดทำโดย กลุ่มงานอนุรักษ์เอกสารโบราณ สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม โดยรองศาสตราจารย์วีณา วีสเพ็ญ และคณะได้ดำเนินการศึกษา อนุรักษ์ และสืบสานประเพณีเรื่องธุงผะเหวดอีสาน ภายใต้โครงการทำนุบำรุงศิลปะและวัฒนธรรมอีสานแบบมุ่งเป้า ปี พ.ศ. 2562 โดยเน้นพื้นที่ศึกษาจังหวัดอุบลราชธานี   ดำเนินการเรียบเรียงเนื้อหาโดย รองศาสตราจารย์วีณา วีสเพ็ญ และนายณรงค์ศักดิ์ ราวะรินทร์ เนื้อหาประกอบด้วยดังนี้                    
Read more
เห็ดเป็นยา : จากภูมิปัญญาสู่การรักษาโรค เห็ด  เป็นสิ่งมีชีวิตที่จัดอยู่ในกลุ่มที่เรียกว่า “ฟังไจ” (Fungi) หรือ เรียกว่า “กลุ่มเห็ด-รา” เห็ด-รา ไม่ใช่พืช เพราะไม่มีโครงสร้างภายในเซลล์ที่ใช้ในการสังเคราะห์แสง และมีลำดับของพันธุกรรมคล้ายคลึงกับสัตว์มากกว่าพืช นักวิทยาศาสตร์จึงได้แยกกลุ่มของ เห็ด-รา ออกจากกลุ่มของพืช เห็ดแตกต่างจากราตรงที่เส้นใยมีการถักทอรวมกันเป็นดอกเห็ด ซึ่งลักษณะเช่นนี้ไม่พบในกลุ่มของรา                  เห็ดตับเต่า/เห็ดเผิ่ง         เห็ดหำฟาน         เห็ดขอนขาว คุณค่าทางยาจากเห็ดเป็นยา    มนุษย์ได้มีการบริโภคเห็ดเป็นอาหารและยารักษาโรค เป็นเวลามากกว่า 2,000 ปี มาแล้ว โดยเฉพาะประเทศในแถบตะวันออก มีงานวิจัยทางด้านวิทยาศาสตร์หลายชิ้น 
Read more
เห็ดเผาะหรือเห็ดถอบ              เห็ดเผาะหรือเห็ดถอบ (Barorneter Earthstars) เป็นเห็ด พื้นบ้านพบทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เห็ดที่อยู่ในป่าเขตร้อนชื้น อยู่ในจำพวกราชนิดหนึ่ง อยู่ในวงศ์  Diplocystaceae มีลักษณะเป็นเห็ดรา อยู่ในหมวด Basidiomycota  ในไทยมี 3 ชนิด ได้แก่ 1. เห็ดเผาะฝ้าย (feeraeae hygnomernicad) 2. เห็ดเผาะหนัง (A.odoratuo) 3. siaticud             ดอกเห็ดเผาะมีลักษณะ   เป็นเม็ดกลมจนถึงกลมแบน ขนาด 1.5-3.5 เซนติเมตร เติบโตได้ดีร่วมกับต้นไม้ใหญ่หลายชนิดที่มีดินปนทรายในป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณ 
Read more
เรียนรู้ภูมิปัญญาผญาภาษิต อย่าติถะแหลงหล่ม ตมบ่มีพะลาดมื่น อย่าสู่พะลาดล้ม เดือนห้าก่อนฝน คำแปล อย่าทำเป็นลื่นล้ม ทั้งที่ไม่มีตมสักหน่อยและอย่าทำเป็นลื่นล้มในเดือนห้าก่อนฝนจะตก การใช้ ใช้เป็นคติเตือนใจว่าจะทำอะไรทำให้เหมาะกับกาลเทศะ   (คัดลอกมาจาก (วัฒนธรรมอีสาน. 2555. )                                                             
Read more
          คชศาสตร์ชาวกูย (https://www.elephantsandkuywisdom.com/ebook/index.html)           หนังสือ “คชศาสตร์ชาวกูย” เป็นหนังสือที่บอกเล่าเรื่องราวถึงความยิ่งใหญ่ของชาติพันธุ์ชาวกูย สะท้อนให้เห็นวิถีภูมิปัญญาชาวกูยที่ผูกพันกับช้าง ที่ชาวกูยสืบทอดต่อกันมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน นำเสนอด้วยภาพประกอบสวยงามเป็นภาพจริงที่ทรงพลังมีความยิ่งใหญ่ในหลากหลายเหตุการณ์ ทำให้เห็นถึงเรื่องราวของชาวช้างสุรินทร์ ที่สามารถถ่ายทอดประวัติศาสตร์ชาติไทยและประวัติศาสตร์ของชาวกูยได้อย่างชัดเจน โดยมีคณะทำงานจัดทำหนังสือ “คชศาสตร์ชาวกูย”  ขึ้น ประกอบด้วยดังนี้    อำนวยการผลิตโดย : กองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ (THAI MEDIA FUND) ดำเนินการผลิตโดย : โครงการผลิตสื่อเพื่อการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์องค์ความรู้และเทิดทูนคุณค่าช้างไทยและชาติพันธุ์กูย บรรณาธิการ นักเขียน และถ่ายภาพโดย : อภินันทร์ บัวหภักดี ผู้ช่วยบรรณาธิการ และนิทรรศการภาพถ่ายโดย : กิ่งทอง มหาพรไพศาล ถ่ายภาพโดย : สราวุธ หวานเสร็จ ธนศักดิ์ 
Read more
                                                                                          
Read more
ข้าวจี่ : เมนูยอดฮิตฤดูหนาว..ชาวอีสาน         เป็นอาหารอย่างหนึ่งของคนอีสาน คำว่า “ข้าว” หมายถึงข้าวเหนียว ส่วน “จี่” เป็นภาษาอีสานแปลว่าเผาหรือย่าง การทำข้าวจี่ก็คือการนำข้าวเหนียวไปย่างไฟนั่นเอง วิธีทำคือนำข้าวเหนียวมาปั้นเป็นก้อนกลมหรือแบน ก็ได้ตามชอบ โรยเกลือป่นให้ทั่วแล้วย่างไฟอ่อน ๆ ให้เหลืองกรอบก็รับประทานได้เลย ถ้าจะให้อร่อยยิ่งขึ้นต้องทาด้วยไข่ แล้วนำไปย่างไฟอีกครั้งจะมีกลิ่นหอมอร่อย                                        หน้าหนาวเข้ามาแล้ว..คนท้องถิ่นอีสานต้องถามหาข้าวจี่ ข้าวจี่ ภูมิปัญญาอาหารช่วงหน้าหนาว คนอีสานจะก่อไฟผิงแก้หนาว 
Read more
013585