พระพุทธมงคล : พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์มิ่งขวัญชาวมหาสารคาม

ชื่อวัด : วัดสุวรรณมงคล  หรือ วัดพุทธมงคล  (วัดพระยืน)

พิกัดภูมิศาสตร์ :   ละติจูด 16.309006   ลองจิจูด 103.300565

ประเภทวัด :  วัดราษฏร์

นิกาย    :  มหานิกาย

ที่ตั้ง :   ตั้งอยู่ที่บ้านสระ  ถนนถีนานนท์  หมู่ที่ 2 ตำบลคันธารราษฎร์ อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย  ที่ดินตั้งวัดมีเนื้อที่ 21ไร่ 2 งาน 41 ตารางวา อาณาเขต ทิศเหนือประมาณ 5 เส้น จดถนนสาธารณะสายบ้านสระ – บ้านโพน ทิศใต้ประมาณ 4 เส้น 6 วา 1 ศอก จดที่สารธารณประโยชน์ ทิศตะวันออกประมาณ 5เส้น 12 วา 1 ศอก จดที่ดินของนายโฮม และนายไข ทิศตะวันตกประมาณ 4 เส้น 12 วา จดถนนสายมหาสารคาม – กาฬสินธุ์

ประวัติความเป็นมา :

วัดพุทธมงคล ตั้งเมื่อ พ.ศ. 2245 เดิมชื่อวัดโพธิ์หรือวัดพระยืน เนื่องจากมีต้นโพธิ์ในบริเวณวัดจำนวนมาก จึงเรียกว่า วัดโพธิ์ ที่เรียกว่า วัดพระยืน เพราะมีพระพุทธรูปยืนอยู่ใต้ต้นโพธิ์มีอยู่ก่อนการตั้งวัด จึงเรียกว่า วัดพระยืน โดยชาวบ้านพร้อมกับพระมหาราชสุจิตฺโต ซึ่งเป็นประธานฝ่ายสงฆ์ ได้ร่วมกันสร้างวัดขึ้นมา ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 6 สิงหาคม พ.ศ. 2506 เขตวิสุงคามสีมากว้าง 40 เมตร ยาว 80 เมตร  ภายในวัดมีโรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกธรรม ซึ่งเปิดสอนเมื่อ พ.ศ. 2468 โรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกบาลี เปิดสอนเมื่อ พ.ศ. 2521 และศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ เปิดสอนเมื่อ พ.ศ. 2533

สิ่งสำคัญภายในวัด :

พระพุทธมงคล  (พระยืน)

 

 

 

 

 

 

 

 

พระพุทธมงคล หรือพระยืน เป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของอำเภอกันทรวิชัย เป็นพระพุทธรูป
สลักจากหินทราย ศิลปะสมัยทวาราวดี สูงประมาณ 4 เมตร มีเค้าพระพักตร์เป็นรูปทรงกระบอกองค์พระพุทธรูปยืนเอียงแบบตริภังค์ ครองจีวร ห่มเฉียง ชายผ้าสังฆาฏิทําเป็นจีบซ้อนและทิ้งชายผ้ายาวเลยพระนาภี (หน้าท้อง) พระหัตถ์ซ้ายขนานกับพระวรกาย ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของพระพุทธรูปวัฒนธรรมทวาราวดีในช่วงปลายที่ผสมผสานกับศิลปะแบบท้องถิ่น อายุราวพุทธศตวรรษที่ 14-16 ส่วนพระพักตร์และพระหัตถ์ขวาที่ชํารุดได้รับการซ่อมบูรณะเมื่อปี พ.ศ.2460 ตามความเข้าใจของชาวบ้านผู้ที่มีศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา โดยให้พระหัตถ์ขวาจับบริเวณพระนาภี (หน้าท้อง) ทําให้แบบแผนขององค์พระพุทธรูปผิดไปจากพุทธลักษณะแบบดั้งเดิม เพราะการสร้างพระพุทธรูปยืนให้พระหัตถ์ขวาจับที่พระนาภี (หน้าท้อง) นั้นไม่เคยปรากฎตามแบบแผนพุทธลักษณะแบบดั้งเดิม ถ้าพระหัตถ์ขวายกขึ้นเสมอพระอุระ (หน้าอก) จะเป็นการแสดงปางประทานอภัยหรือปางแสดงธรรม หรือถ้าผายพระหัตถ์ค่อนไปด้านหน้าเพื่อแสดงปางประทานพร พระพุทธมงคลนี้ ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณวัตถุสำคัญของชาติ ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 52 ตอนที่ 75 เมื่อ 8 มีนาคม 2478 ปัจจุบันพระพุทธมงคลประดิษฐานอยู่ใต้ต้นโพธิ์บนเนินดินที่ลานโพธิ์กลางวัด
พระยืน มีตำนานเล่าขานว่า ท้าวลินทอง ต้องการจะขึ้นครองเมืองแทนท้าวลินจงบิดา จึงได้ทารุณกักขังท้าวลิจง จนเสียชีวิต และด้วยความเป็นคนโมโหร้ายจึงได้ฆ่ามารดาด้วย ต่อมาท้าวลินทองสำนึกถึงบาปที่ได้กระทำไว้ต่อบิดามารดา จึงได้สร้างพระพุทธรูปขึ้นเพื่อเป็นการไถ่บาป โดยสร้างพระยืนมงคลแทนบิดา (พระพุทธมงคล) ซึ่งประดิษฐานอยู่ที่วัดพุทธมงคล และได้สร้างพระยืนมิ่งเมืองแทนมารดา (พระพุทธมิ่งเมือง) ซึ่งปัจจุบันประดิษฐานอยู่ที่วัดสุวรรณาวาส ต.โคกพระ อ.กันทรวิชัย จ. มหาสารคาม

 

                    เสมาหินสมัยทวาราวดี 

บริเวณรอบลานโพธิ์ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานของพระพุทธมงคล มีใบเสมาหิน  สมัยทวารวดีปักล้อมอยู่ 2ชั้น ทั้ง 8 ทิศ ลักษณะใบเสมาเป็นแบบแผ่นเรียบแบน และแบบแท่งสี่เหลี่ยม แต่ปัจจุบันทางวัดได้เทพื้นคอนกรีตเป็นลานโดยรอบ ทำให้ใบเสมาถูกฝังอยู่ใต้พื้น  คงโผล่ส่วนบนขึ้นมาเพียงเล็กน้อย

 

 

 

อาคารเสนาสนะ

 

 

 

 

 

 

 

 

ดวงเดือน ไชยโสดา…

เอกสารอ้างอิง :

คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุในคณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว.  วัฒนธรรมพัฒนาการทางประวัติศาสตร์เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดมหาสารคาม.  กรุงเทพฯ : องค์การค้าของคุรุสภา, 2544.

นัยนา  ศีลธร และคนอื่น ๆ.  ประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม 12.   กรุงเทพฯ : กรมการศาสนา, 2536.

พิเนตร ดาวเรือง.  กระบวนการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นอย่างมีส่วนร่วมเพื่อการจัดการพิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน

วัดพุทธมงคล ตำบลคันธารราษฎร์ อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม.  วิทยานิพนธ์ ศศ.ม.

มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 2552.