ผญาอีสาน

เรียนรู้ภูมิปัญญาผญาภาษิต อันว่ายูงยางไม้ ลมตียังหักก่อง บาดว่าเคือหย้าป้อง ลมต้องก็บ่เพ แปลว่า : ไม้ยูงยางที่สูงใหญ่พอถูกลมพัดยังหักโค่นได้ ส่วนหญ้าปล้องแม้ลมจะพัดอย่างไรก็ไม่มีหักโค่น การใช้ เป็นคติเตือนใจทุกคนให้รู้ว่า ไม้สูงย่อมต้องลมแรงแล้วหักโค่นในที่สุด เปรียบดั่งคนที่มีตำแหน่งใหญโตในหน้าที่การงานโดยเฉพาะตำแหน่งทางการเมือง ย่อมถูกฝ่ายตรงข้ามหาทางโค่นล้มตลอดเวลา หรืออาจจะใช้เป็นคติเตือนใจว่าเกิดเป็นคนอย่าทำตนให้เป็นคนหัวสูงหรือหยิ่งยโสควรทำตนเป็นคนสุภาพอ่อนน้อม ดวงเดือน ไชยโสดา… แหล่งข้อมูล : วัฒนธรรมอีสาน : 100 ปี ชาตกาลคำดี สาระผล . 2555. ขอนแก่น : โรงพิมพ์พระธรรมขันต์ โพสต์เมื่อ 16 กันยายน 2568, เวลา 14.48 น. โดย ดวงเดือน ไชยโสดา
Read more
  เรียนรู้ภูมิปัญญาผญาอีสาน ผญาเกี้ยว   ลมพานต้อง ตองแกย้านบ่แน่ ลมพานต้องตองแต้ แน่บ่นอ คำแปล ลมพัดใบสะแกแกรงว่าจะไม่แน่ ลมพัดใบมะค่าแต้ จะแน่หรือเปล่าหนอ การใช้ ใช้เปรียบเปรยว่า จะเป็นคนพูดจริงหรือเปล่า แหล่งข้อมูลผญา : วัฒนธรรมอีสาน : 100 ปี ชาตกาลคำดี สาระผล . (2555). โรงพิมพ์พระธรรมขันต์. เรื่องโดยดวงเดือน ไชยโสดา โพสต์เมื่อ 22 พฤษภาคม 2568, 10.44 น. โดยดวงเดือน ไชยโสดา  
Read more
ผญาฮีตในเดือนสี่ ให้คอยซอมไปทางหน้า เดือนสิมาเป็นเดือนสี่ หลังจากบุญข้าวกี่สิมีบุญพระเวสเจ้า เฮาสิได้แต่งทาน โขงเขตบ้านย่านถิ่นดินอีสาน สุขสำราญเหลือหลาย ม่วนยินกะเลยต้อน ตกหว่างตอนคนตั้ง ใจฟังวอนวี่ ตอนกัณหาชาลี สิพรากพ่อแม่แก้วคนสิไห้นั่งฟัง มีเพียงปีละครั้ง ให้เฮาซ่อยกันสาน จัดเป็นงานประเพณี ให้คนฮุ่นหลังฮู้ “ โดย ดวงเดือน ไชยโสดา.. โพสต์เมื่อ 25 มีนาคม 2568, 14.11 น. โดย ดวงเดือน ไชยโสดา
Read more
ผญาปรัชญาชีวิต คำผญาที่มีความหมายเป็นปรัชญา เพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต ของผู้คนในสังคมเป็นผญาาที่มีความหมายลึกซึ้ง ดังนั้นในบทนี้จึงเพิ่มความหมายแฝงเร้นไว้เพื่อให้ ผู้อ่านได้เข้าใจความหมายของแต่ละข้อความให้กระจ่างยิ่งขึ้นเพราะถ้าแปลตามตัวอักษร ค จะเป็นอีกอย่างหนึ่งอาจไม่ได้อรรถรส ผญาปรัชญาชีวิตจะมีปรากฏแทรกอยู่ในหนังสือวรรณกรรมต่างๆ ทางภาคอีสานและของ ประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว อาทิ เช่น หนังสือเสียวสวาสดิ์ สังข์ศิลปชัย สึบบ่สูญ ฯลฯ “กบเขียดอ้อง ปะสงอ่านโคงสาน ฝูงหมู่งูเพาพิด เงือกกัวเกงย้าน” คำแปล กบและเขียดต่างอวดเก่ง อวดรู้ พากันอ่านหนังสือประเภทโคลงฉันท์ กาพย์กลอน จนพวกงูเงือกเกรงกลัวไปหมด ความหมายแฝงเร้น สังคมเน่าเหม็นนี้เป็นสังคมที่คนชั่ว คนไร้ศีลธรรมมีอำนาจมากจนเป็นที่เกรงยามของเหล่าคนดีมีศีลธรรมและคุณธรรม การใช้ เป็นคติให้รู้ว่าสภาพของสังคมเปลี่ยนไปสู่ยุคคนชั่วครองเมืองคนดีต้อง ระมัดระวังตัว มิฉะนั้นคนดีอาจถูกฆ่าทิ้งได้ง่ายๆ เอกสารอ้างอิง : วัฒนธรรมอีสาน : 100 ปี ชาตกาลคำดี สาระผล .(2555).โรงพิมพ์พระธรรมขันต์ ดวงเดือน ไชยโสดา…..
Read more
ฮีตในเดือนสาม ” ฮอดเดือนสามท้องฟ้า ปลอดโปร่งสดใส ไปทางใด๋เห็นแต่คนใจบุญ ซะแซวเป็นคุ้ม เหลียวเห็นซุมสาวน้อย พากันปั้นข้าวกี่ เฮือนละสี่ห้าปั้น พอได้เข้าใส่บุญ พ่องกะบีบข้าวปุ้น ตกแต่งอาหาร มีเทิงหวานและคาว หนุ่มสาวมาโฮมต้อม “
Read more
เรียนรู้ภูมิปัญญาผญาอีสาน   อย่าได้ทำโตเพี้ยงหัวเพียง สะเหมออึ่ง มันหากเหลือแต่ฮ้อง ตายย้อนปากโต คำแปล อย่าทำตนเป็ฯคนหยิ่งยโสทำตัวพองเหมือนอึ่ง ซึ่งมีแต่เสียงร้อง ในที่สุดก็ตาย                  เพราะปากตนเอง การใช้ สอนให้เป็นคนสุภาพเรียบร้อย ไม่คุยโวโอ้อวด อย่าได้ตายเพราะปาก (เหมือนอึ่ง)                                            
Read more
เรียนรู้ภูมิปัญญาผญาภาษิต อย่าติถะแหลงหล่ม ตมบ่มีพะลาดมื่น อย่าสู่พะลาดล้ม เดือนห้าก่อนฝน คำแปล อย่าทำเป็นลื่นล้ม ทั้งที่ไม่มีตมสักหน่อยและอย่าทำเป็นลื่นล้มในเดือนห้าก่อนฝนจะตก การใช้ ใช้เป็นคติเตือนใจว่าจะทำอะไรทำให้เหมาะกับกาลเทศะ   (คัดลอกมาจาก (วัฒนธรรมอีสาน. 2555. )                                                             
Read more
114284